အလင်းရောင် ဓမ္မ: "ဗုဒၶဘုရားရွင္"လက္ထက္ "လူဝတ္ေၾကာင္ ဘဝ"ႏွင့္ "ရဟႏၲာ" ျဖစ္ခဲ႔ၾကသူမ်ား… ━━━━━━━━━━━━━━━━ ၁။ "သုေဒၶါဒန မင္းႀကီး" ━━━━━━━━━━━━━━━━ "ျမတ္ဗုဒၶ"-"ေဝသာလီၿမိဳ႕၊ မဟာဝုန္ေတာ၊ ကူဋာဂါရ ေက်ာင္း"မွာ သီတင္းသုံးခိုက္ "သုေဒၶါဒန မင္းႀကီး"ဟာ ထီးျဖဴေအာက္မွာ "အရဟတၱဖိုလ္"သို႔ ေရာက္၍ ပရိနိဗၺာန္ စံတယ္။ (ေထရီ-႒၊ ၁၄၅)'။ ေသခါနီး "ထီးျဖဴ"ေအာက္ "မဂၤလာ အိပ္ရာ"ေပၚမွာ ေနစဥ္မွာပဲ "ရဟႏၲာ" ျဖစ္သြားတယ္။ (ဇာ-႒ ၁၊ ၁ဝ၆)။ "ျမတ္ဗုဒၶ"ရဲ႕ "ငါးဝါ"ေျမာက္မွာ- (ဘုရားျဖစ္ၿပီး ငါးႏွစ္ အၾကာ၊ ျမတ္ဗုဒၶရဲ႕ သက္ေတာ္ ၄ဝ အ႐ြယ္မွာ) "မင္းႀကီး"ဟာ "မဂၤလာထီးျဖဴ"ေအာက္မွာ "ရဟႏၲာ"ျဖစ္ၿပီး ထိုေန႔မွာပဲ "ပရိနိဗၺာန္"စံတယ္။ (မဟာဗုဒၶဝင္၊ ၆း၂၊ စာ-၈)။ ━━━━━━━━━━━━━━━━ ၂။ "ဗာဟိယ"(ဒါ႐ု စီရိယ) ━━━━━━━━━━━━━━━━ "ဗာဟိယ တိုင္း"သား ျဖစ္လို႔ "ဗာဟိယ"၊ "ခ်ဳပ္သီထားတဲ့ သစ္သားျပား"ကို ဝတ္႐ုံလို႔ "ဒါ႐ုစီရိယ"-လို႔ "အမည္(၂)မ်ဳိး" ရွိသူ။ တစ္ေန႔ "ျမတ္ဗုဒၶ" ဆြမ္းခံ ႂကြေနတုန္း မိမိကို တရားေဟာဖို႔ ဇြဲဲသန္သန္နဲ႔ ေတာင္းပန္လို႔ "ျမတ္ဗုဒၶ"က သူ႔ကို- -"ျမင္ရာ၌ ျမင္ကာမွ် ႐ႈပါ" (ဒိေ႒ ဒိ႒မတၱံ)-လို႔ သင္ၾကားတယ္။ တရား ဆုံးတာနဲ႔ "ရဟႏၲာ" ျဖစ္သြားလို႔ ရဟန္းျပဳခြင့္ ေတာင္းတဲ့အခါ- "ျမတ္ဗုဒၶ"ရဲ႕ တုိက္တြန္းခ်က္နဲ႔ "သကၤန္း,သပိတ္,ပရိကၡရာ" ရွာဖို႔ ထြက္သြားစဥ္ - "သားေပါက္ ႏြားမ" ေဝွ႔ခံရလို႔ လမ္းမွာပဲ ဗာဟိယ- "ပရိနိဗၺာန္"စံတယ္။ (ဥဒါန-႒၊ ၈၅)။ "ျမတ္ဗုဒၶ"က- "ဧဟိ ဘိကၡဳ"ေခၚၿပီး "ရဟန္း"ျပဳ မေပးတာက- အဲဒီလို ေခၚဖို႔ "ေကာင္းမႈအထူး"မရွိလို႔၊ "ႏြားေဝွ႔"ခံရတာက- "အတိတ္ဘဝ ရန္ ေႂကြး"-ရွိလို႔ ျဖစ္ေၾကာင္း, "က်မ္းဂန္"မွာ ဆိုပါတယ္။ (ၫႊန္းၿပီး)။ ဒါေၾကာင့္- ႏြားေဝွ႔ ခံရခါနီး "နာရီပိုင္း"ေလးမွာ "ျမတ္ဗုဒၶ"နဲ႔ ေတြ႕ၿပီး "ရဟႏၲာ ျဖစ္ သြားတယ္"-လို႔ ယူရင္ သင့္ပါတယ္။ ━━━━━━━━━━━━━━━━ ၃။ "သႏၲတိ အမတ္" ━━━━━━━━━━━━━━━━ သူက "ေကာသလမင္း"ရဲ႕ "အမတ္"။ သူ႔ကို ေဖ်ာ္ေျဖမယ့္ "ကေခ်သည္ မိန္းကေလး"ဟာ- "မိမိရဲ႕ ကိုယ္ကာယ အလွ"ကို ျပလိုတဲ့အတြက္ "တစ္ ပတ္"ၾကာေအာင္ အစာမစားဘဲ ဝိတ္ေလွ်ာ့ေနခဲ့ရာ- ပြဲေန႔က်မွ အစာျပတ္ၿပီး ေသ ရွာတယ္။ "ကေခ်သည္မရဲ႕ အလွ"ကို မၾကည့္လိုက္ရတဲ့ "အမတ္"ခမ်ာ "ေသာက" ျဖစ္ၿပီး "ဗုဒၶ"ဆီကို ေရာက္လာတယ္။ ဒါနဲ႔ "ျမတ္ဗုဒၶ"က- "အခ်စ္ ျပဳစား အစြဲ အား ခြာထား ပထမ။ ခ်စ္ေစး တဏွာ ေဝးေအာင္ သာ ေနပါ ဒုတိယ။ ခ်စ္စြဲမဲ့စြာ ႐ုပ္ခႏၶာ ပူဗ်ာကင္းေဝးရ"-လို႔ ေဟာေတာ္မူတယ္။ "သႏၲတိ အမတ္"ဟာ တရားဆုံးတာနဲ႔ "လူ႔ဘဝ"နဲ႔ "ရဟႏၲာ" ျဖစ္သြားတယ္။ အဲဒီေနာက္ "ရဟႏၲာ အမတ္ႀကီး"ဟာ "မိမိရဲ႕ သက္တမ္း"ကို ၾကည့္တဲ့ အခါ "မၾကာေတာ့ေၾကာင္း" သိျမင္လို႔- (အတၱေနာ အာယုသခၤါရံ ၾသေလာေကေႏၲာ တႆ အပၸဝတၱန.ဘာဝံ ဉတြာ) -"ပရိနိဗၺာန္ စံပါရေစ"လို႔ "ျမတ္ဗုဒၶ"ကို ေလွ်ာက္တယ္။ (ဓမၼပဒ-႒ ၂၊ ၄၉)။ ဒီဖြင့္ဆိုခ်က္အရ- အကယ္၍ "မိမိမွာ သက္တမ္း ရွိေသးရင္ ပရိနိဗၺာန္စံ ဖို႔ ျမတ္ဗုဒၶ ကို မေလွ်ာက္ေသးဘူး"-လို႔ ေျပာင္းျပန္ အဓိပၸာယ္ ယူခြင့္ ရွိတယ္။ ━━━━━━━━━━━━━━━━━━ ၄။ "ဥဂၢေသန ဘားကြၽမ္းဆရာ" ━━━━━━━━━━━━━━━━━━ "ကေခ်သည္"နဲ႔ အေၾကာင္း ပါၿပီးေနာက္ "ဘားကြၽမ္းဆရာ"တစ္ျဖစ္လဲ သူေဌးသား။ တစ္ေန႔- "ရာဇၿဂိဳဟ္ၿမိဳ႕"တစ္ေနရာမွာ ပြဲခင္းခိုက္ "ပရိသတ္"က- ဆြမ္းခံႂကြလာတဲ့ "ျမတ္ဗုဒၶ"နဲ႔ "ရဟန္းသံဃာ"ကိုပဲ အာ႐ုံစိုက္တာကို ေတြ႕လို႔ စိတ္မသက္သာ ျဖစ္ေနစဥ္- "ဗုဒၶ"က သူ႔ကို ဆက္ျပ ခိုင္းတယ္။ ဒါနဲ႔- "ဗုဒၶ"နဲ႔ "ဗုဒၶပရိသတ္"ပါ မိမိကို အားေပးတယ္ အထင္နဲ႔ "အေတာင္ (၆ဝ)ျမင့္တဲ့ တိုင္"ထိပ္ေပၚမွာ ရပ္ၿပီး အစြမ္းကုန္ ပညာျပဆဲ "ျမတ္ဗုဒၶ"က .. "ျဖစ္ၿပီး ျဖစ္မွာ ျဖစ္ဆဲသာ ခႏၶာ မစြဲလမ္း၊ မစြဲခႏၶာ ေမြးေသကြာ သံသာ တစ္ဖက္ကမ္း"-လို႔ ေဟာေတာ္မူလိုက္တယ္။ "ဥဂၢေသန"ဟာ တိုင္ထိပ္မွာပဲ "ရဟႏၲာ "ျဖစ္သြားတယ္။ "တိုင္"ေအာက္ ေရာက္ေတာ့- "ဗုဒၶ"က "ဧဟိ ဘိကၡဳ"ေခၚေတာ္မူလို႔ "ရဟန္း"အျဖစ္ကို ရတယ္။ (ဓမၼပဒ-႒ ၂၊ ၄၉)။ သူ႔မွာ -"ကုသိုလ္ပါရမီ"ရွိတာ၊ -သက္တမ္း မကုန္ေသးတာကို သိလို႔ "ဗုဒၶ"က အဲဒီလို ေဆာင္႐ြက္တာ ျဖစ္ေၾကာင္း မွတ္ယူႏိုင္ပါတယ္။ ━━━━━━━━━━━━━━━━ ၅။ "ဘဒၵဇိ လုလင္" ━━━━━━━━━━━━━━━━ "ဘဒၵိယ သူေဌး"ရဲ႕သား "ဘဒၵဇိ လုလင္"ဟာ "ဗုဒၶ"ထံမွာ တရားနာရင္း "လူဝတ္"နဲ႔ "ရဟႏၲာ" ျဖစ္သြားတဲ့အခါ- "ဗုဒၶ"က ဖခင္္ "သူေဌး"ကို- "သင့္သား ဟာ တရားနာရင္း ရဟႏၲာ ျဖစ္သြားၿပီ။ ဒါေၾကာင့္ သင့္သားကို ယခုပဲ ရဟန္း ျပဳေပးသင့္တယ္။ ရဟန္း မျပဳရင္ ပရိနိဗၺာန္ စံလိမ့္မယ္။" (ေတနႆ ဣဒါေနဝ ပဗၺဇိတုံ ယုတၱံ၊ ေနာ ေစ ပဗၺဇတိ၊ ပရိနိဗၺာယိႆတိ)-လို႔ မိန္႔ေတာ္မူတယ္။ အဲဒီေတာ့ "သူေဌး"က- "ငါ့သား ဟာ ငယ္ငယ္ပဲ ရွိေသးတာမို႔ ပရိနိဗၺာန္ မစံသင့္ေသးဘူး၊ သား ကို ရဟန္းျပဳေပးပါ။" (န မယွံ ပုတၱႆ ဒဟရေႆဝ သေတာ ပရိနိဗၺာေနန ကိစၥံ နတၴိ၊ ပဗၺေဇထ နံ)-လို႔ ေလွ်ာက္တဲ့အတြက္- "ျမတ္ဗုဒၶ"က "သူေဌးသား"ကို "ရဟန္း"ျပဳေပးလိုက္တယ္။ (ေထရ-႒ ၁၊ ၃၆၅)။ ဒီအဖြင့္ကို ၾကည့္ရင္- "ရဟန္း"မျပဳရင္ "လူဝတ္ေၾကာင္ ရဟႏၲာ"ဟာ- "ေသကို ေသရမယ္"ဆိုတဲ့ အဓိပၸာယ္မ်ဳိး ဆိုလိုရိပ္ ထင္တယ္။ ဒါေပမယ့္- -"ဘဒၵဇိ လုလင္"မွာ သက္တမ္း ရွိေသးတာ၊ -ဖခင္လည္း သားကို အသက္ ရွည္ေစလိုတာ ကို သိေတာ္မူလို႔ "ျမတ္ဗုဒၶ"က အဲဒီလို မိန္႔တာလို႔- ေအဒီ (၅)ရာစု ေနာက္ပိုင္းမွာ ေရးဖြယ္ရွိတဲ့ "ေထရဂါထာအ႒ကထာ"ရဲ႕ အဆိုကို ျဖည့္ၿပီး ယူရင္ ေတာ့ ျဖစ္ႏိုင္တန္ေကာင္းရဲ႕။ ━━━━━━━━━━━━━━━━ ၆။ "ဝီတေသာက လူငယ္" ━━━━━━━━━━━━━━━━ "မဇၥ်ိမနိကာယ္အ႒ကထာ"(မ-႒ ၃၊ ၁၃၆)မွာ "ဝီတေသာက"(ေမာင္မစိုးရိမ္) အမည္ရွိ လူငယ္တစ္ေယာက္လည္း "လူဝတ္နဲ႔ ရဟႏၲာ" ျဖစ္ သြားေၾကာင္း ေဖာ္ျပတယ္။ ဝတၳဳျဖစ္ရပ္ အက်ယ္ကို ရွာမေတြ႕ေသး။ ("အေသာက မင္း"ရဲ႕ ညီငယ္ "ဝီတေသာကမေထရ္"နဲ႔ ဒီ"သူငယ္"မတူ။) ━━━━━━━━━━━━━━━━ ၇။ "ယသ မေထရ္" ━━━━━━━━━━━━━━━━ ဗာရာဏသီၿမိဳ႕သား-"အရွင္ယသ" ျဖစ္လာမယ့္ လူငယ္ ဟာ အိမ္မွ ထြက္လာၿပီး "မိဂဒါဝုန္"ကို ေရာက္၊ ဘုရားျဖစ္စ "ျမတ္ဗုဒၶ"ႏွင့္ ေတြ႕၊ တရား နာၿပီး "ေသာတာပန္"ျဖစ္တယ္။ (ဝိ ၃၊ ၂၂)။ "အဂၤုတၱရအ႒ကထာ"(၁၊ စာ-၃၁ဝ)အရ "အနာဂါမ္" ျဖစ္သတဲ့။ (တီဏိ ဖလာနိ ပဋိဝိဇၥ်ိ)။ ဖခင္ "သူေဌးႀကီး"ကို "ျမတ္ဗုဒၶ" တရားေဟာေနစဥ္ "ယသလူငယ္"က သိၿပီးသား တရားကို ဆင္ျခင္ရင္း "ရဟႏၲာ" ျဖစ္။ အဲဒီေနာက္ "ဗုဒၶ"က-"ဧဟိ ဘိကၡဳ"-လို႔ မိန္႔တယ္။ (ဝိ ၃၊ ၂၂-၂၄)။ "ေသာတာပန္"(သို႔မဟုတ္)"အနာဂါမ္"ျဖစ္ခ်ိန္ထိ "ရဟန္းျပဳခြင့္"မေတာင္းတာကို ေထာက္ရင္- "လူဝတ္နဲ႔ ရဟႏၲာ" ျဖစ္သြားၿပီးမွ "ဧဟိ ဘိကၡဳ"ေခၚခံရတဲ့ သေဘာရွိတယ္။ ("ဓမၼစၾကာသုတ္"မွာ "ပၪၥဝဂၢီဝင္ အရွင္ေကာ႑ည"ဟာ "ဓမၼစကၡဳ = ေသာတာပန္"ျဖစ္ၿပီးတာနဲ႔ "ရဟန္းျပဳပါရ ေစ"-လို႔ ေတာင္းပန္တာကို သတိျပဳ။) ━━━━━━━━━━━━━━━━ ၈။ "ေခမာ ေထရီ" ━━━━━━━━━━━━━━━━ "ဗိမၺိသာရရဲ႕ မိဖုရား ေခမာ"ဟာ "ျမတ္ဗုဒၶ"ရဲ႕ တရားအဆုံးမွာ "လူဝတ္နဲ႔ ရဟႏၲာ" ျဖစ္တယ္။ အဲဒီအခါ "ျမတ္ဗုဒၶ"က "ဗိမၺိသာရ"ကို- "မင္းႀကီး၊ 'ေခမာ' ဟာ ရဟန္းေသာ္လည္း ျပဳ၊ ပရိနိဗၺာန္ေသာ္လည္း စံသင့္တယ္။" (မဟာရာဇ ေခမာယ ပဗၺဇိတုံ ဝါ ပရိနိဗၺာယိတုံ ဝါ ဝဋၬတိ)-လို႔ မိန္႔ပါတယ္။ "မင္းႀကီး"က- "ရဟန္းျပဳပါေစ အရွင္ဘုရား၊ ပရိနိဗၺာန္ေတာ့ မစံသင့္ပါဘူး"-လို႔ ေလွ်ာက္တယ္။ (ဓမၼပဒ-႒ ၂၊ ၃၄ဝ)။ "မိဖုရားရဲ႕ သက္တမ္း မကုန္ေသးလို႔ ျမတ္ဗုဒၶ က ထိုသို႔ မိန္႔ေတာ္မူတယ္"-လို႔ ယူရင္ ေအာက္ပါ အဆိုနဲ႔ ထပ္တူ ျဖစ္မယ္။ "ေခမာ မိဖုရား"ဟာ "ရဟႏၲာ" ျဖစ္သြားၿပီးေနာက္ "မိမိရဲ႕ အာယုသခၤါရ" (သက္တမ္း) မကုန္ေသးတာကို သိတဲ့အတြက္- "ရဟန္းျပဳခြင့္"ေတာင္း ဖို႔ နန္းေတာ္ကို ျပန္လာစဥ္ "ဘုရင္"ကို ရွိမခိုးဘဲ ေနတယ္။ "ဘုရင္"ကလည္း "မိဖုရားရဲ႕ အမူအရာ"ကို ၾကည့္ၿပီး သိေနလို႔ "ေ႐ႊထမ္းစင္"နဲ႔ "ဘိကၡဳနီမ ေက်ာင္း"ကို ပို႔ၿပီး "ရဟန္းျပဳ"ေစတယ္။ (အံ-႒ ၁၊ ၂၆၆)'။ ----------------------- "ရွစ္ပါးမွ်" ----------------------- "လူရဟႏၲာ ငါးဦးမွာ စံရွာနိဗၺာန္နန္း"-လို႔ ဆိုေပမယ့္ "ဘုန္းႀကီး" ေလ့လာမိသမွ် "လူ႔အသြင္နဲ႔ ရဟႏၲာ"ျဖစ္တာ -ေယာက်္ား (၇)ဦးနဲ႔ -အမ်ဳိးသမီး (၁)ဦး၊ ေပါင္း (၈)ဦး ရွိတယ္။ -တိုက္႐ိုက္ျဖစ္ေစ -သြယ္ဝိုက္ အဓိပၸာယ္နဲ႔ ျဖစ္ေစ ထပ္ေတြ႕ႏိုင္ပါေသးတယ္။ အဲဒီေတာ့ ထပ္ျဖည့္ၾကတာေပါ့။ သိထားတဲ့ သူေတာ္ေကာင္းတို႔ ထပ္ျဖည့္ေပးႏိုင္ရင္ ေက်းဇူးတင္မွာပါ။ ----------------------- "အစာႏွင့္ ဝမ္း" ----------------------- ----------------------- "မိလိႏၵ" ----------------------- "အရွင္ဘုရား၊ "အရဟတၱဖိုလ္ကို ရသူဟာ ေသလြန္ရသည္"ဆိုရင္ "အရဟတၱဖိုလ္"-ဟာ ၿငိမ္းခ်မ္းပါရဲ႕လား" ----------------------- "အရွင္နာဂေသန" ----------------------- "မင္းႀကီး၊ လူ႔သြင္ျပင္က အားနည္းတဲ့အတြက္ လူဝတ္နဲ႔ ရဟႏၲာ ျဖစ္ရင္ ထိုေန႔မွာပဲ ရဟန္း ျပဳရင္ျပဳ၊ မျပဳရင္ ပရိနိဗၺာန္ ေသာ္လည္း စံတယ္။ ဒါဟာ အရဟတၱဖိုလ္ရဲ႕ အျပစ္ မဟုတ္ဘူး။ လူ႔သြင္ျပင္ရဲ႕ အျပစ္သာ ျဖစ္ပါတယ္။ အသက္ ရွည္ေစတဲ့ အစားအစာ ျဖစ္ေပမယ့္, ဝမ္းမီး မေကာင္းလို႔ အစာမေၾကရင္- အစာရဲ႕ အျပစ္မဟုတ္ဘူး။ ဝမ္းမီး အားနည္းျခင္းရဲ႕ အျပစ္ပါ။" (မိလိႏၵ-ျမန္၊ ၂၇၅)။ "လူ႔ဘဝနဲ႔ ရဟႏၲာ ျဖစ္သူ"ဟာ "ရဟႏၲာ ျဖစ္ျခင္း"ေၾကာင့္ ေသတာ မဟုတ္ဘူး။ "ပစၦိမဘဝိက"(ေနာက္ဆုံး ပဋိသေႏၶေနသူ) ျဖစ္တဲ့အတြက္ ဒီ"ဘဝခႏၶာ" မကုန္ဆုံးခင္ "ရဟႏၲာ" ျဖစ္ကို ျဖစ္ရမွာမို႔ .. ၁) ေသခါနီး အခ်ိန္က်မွ အရဟတၱဖိုလ္ကို ရရင္ သက္တမ္း ကုန္ေနလို႔- ၂) ရဟန္းျပဳႏိုင္ရင္ သက္တမ္း မကုန္ေသးလို႔-ျဖစ္ေၾကာင္း မွတ္သင့္ပါတယ္။ "အရွင္ေကလာသ" [ဓမၼာစရိယ၊ B.A(Philo)၊ M.A(Buddhism)] ━━━━━━━━━ မွီခိုရာ က်မ္းကိုး- ━━━━━━━━━ ("အရွင္ေကလာသ" [ဓမၼာစရိယ၊ B.A(Philo)၊ M.A(Buddhism)]၏ "ဓမၼအေမး အေျဖ မ်ား ေပါင္းခ်ဳပ္၊ ေမးခြန္း အမွတ္-၃၅၀"-မွ) [“မည္သူမဆို…, လြတ္လပ္စြာ ကူးယူ ဓမၼဒါန ျပဳ ႏုိင္ပါသည္။ "ဓမၼဒါန ျပဳ မည္"ဆိုပါ လ်ွင္…, "မူရင္း ေဟာၾကား/ေရးသားသူ ၏ အမည္"ႏွင့္ "ဓမၼဒါန ပူေဇာ္သူ - ကိုညီညီတင္"(ဥာဏ္လင္းၿမိဳ႕)"-ကို "Credit"-ေပးပါရန္ ေမတၱာရပ္ခံအပ္ပါသည္။”] ေရးသားၿပီးစီး။ ။ ၁၃၈၀ ျပည့္ႏွစ္၊ ဒုတိယ ဝါဆိုလျပည့္ေက်ာ္(၃)ရက္ေန႔၊(၃၀-၇-၂၀၁၈)ရက္ေန႔၊တနလၤာေန႔။ (နံနက္-၅း၅၅) ခ်မ္းသာၾကပါေစ၊ ေအးၿငိမ္းၾကပါေစ၊ သံသရာ ၀ဋ္ဆင္းရဲမွ လြတ္ေျမာက္ႏိုင္ၾကပါေစ။ ဘ၀တု သဗၺမဂၤလံ Credit: ကိုညီညီတင္(ဥာဏ္လင္းၿမိဳ႕) ©..........KG