အလင်းရောင် ဓမ္မ: လူငယ္ေတြ တရားရိပ္သာသြားျပီးတာ့ တရားထိုင္သင့္ပါရဲ႕နဲ႔ ဘာျဖစ္လုိ႔ တျခားေနရာသြားတာပါလဲ? ▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬ ဓမၼအေမးအေျဖ 👨‍🦰 ေမး။ ။ လူငယ္ေတြ တရားရိပ္သာသြားျပီးတာ့ တရားထိုင္သင့္ပါရဲ႕နဲ႔ ဘာျဖစ္လုိ႔ တျခားေနရာသြားတာပါလဲ? ေတာင္ျပဳန္းပြဲ သြားၾကတာ သာသနာနဲ႔ ဆန္႔က်င္ဘက္ျဖစ္ေနတာကို ဘာလို႔ လူေတြက ယံုၾကည္ေနၾကတာလဲ? 💡ေျဖ။ ။ ★ ပထမဆံုးေမးခြန္း ေျဖႏုိင္ရင္ေလ ဘုန္းဘုန္း သမတ ျဖစ္သင့္တယ္။ မေျဖႏိုင္ဘူးလုိ႔ ေျပာတာ 🙂 ကေလးေတြေပါ့ေနာ္ လူငယ္ေတြ တရားရိပ္သာသြားျပီးတာ့ တရားထိုင္သင့္ပါရဲ႕နဲ႔ ဘာျဖစ္လုိ႔ တျခားေနရာလဲ သြားတာတုန္း? ★ ဘုန္းဘုန္းထင္တာ အေျဖတစ္ခုတည္းေတာ့ မရိွဘူး။ အျပစ္အနာအဆာတစ္ခုတည္း ခ်ိဳ႕ယြင္းခ်က္တစ္ခုတည္းကိုပဲ အျပစ္တင္လုိ႔ေတာ့ မရဘူး။ ဘုန္းဘုန္းထင္တာ ခ်ိဳ႕ယြင္းခ်က္ကို ဘုန္းဘုန္းတို႔ဘက္ကေန စျပီးေတာ့ေျဖမယ္ဆိုရင္ ၀ိပႆနာကို စိတ္၀င္စားေအာင္ လုပ္တဲ့ေနရာမွာ ဘုန္းဘုန္းတုိ႔ကလိုတယ္။ ★ ဆရာမၾကီးေရ YouTube ထဲမွာေလ ေက်ာင္းသားေတြလည္းပဲ MiSP အဲ့ဒီ Program ေလး လုိက္ရွာၾကည့္၊ Mindfulness ဆိုျပီးေတာ့ ရုိက္ထည့္လိုက္ Mindfulness သတိပဌာန္ေပါ့ေနာ္။ ★ MiSP ဆိုတာ Mindfulness in Schools Project အတန္းေက်ာင္းေတြမွာ သတိပဌာန္ကို ဘယ္လိုလုပ္တုန္း။ 🧘‍♀️🧘‍♂️ အတန္းထဲမွာပဲ ၂-မိနစ္ ၃-မိနစ္ထိုင္တယ္ ေန႔တိုင္းထိုင္တယ္။ ★ အဂၤလန္မွာ အခု ေက်ာင္းေပါင္း ၃၇၀ ရိွျပီေပါ့။ ေထာင္ထဲမွာလည္း ထိုင္တယ္။ အစိုးရ ရုံးေတြထဲမွာလည္း ထုိင္တယ္။ထိုင္တဲ့နည္းကို လြယ္ကူေအာင္လုပ္လုိက္တာ။ ★ တရားထိုင္တဲ့အခါမွာ ငါးပါးသီလပါ ယူရမယ္၊ ရွစ္ပါးသီလပါ ယူရမယ္၊ ေယာဂီလိုလည္း ၀တ္ရမယ္၊ ညစာလည္း မစားရဘူး ဆိုရင္ ကေလးက စိတ္မ၀င္စားေတာ့ဘူး။ ★ တခ်ိဳ႕ကေလးေတြကို ဘုန္းဘုန္းက ဟမ္ဘာဂါ ေကၽြးျပီးေတာ့ တရားထိုင္ခိုင္းတယ္။ ဆိုလိုတာက ဒီလိုလြယ္ေအာင္ လုပ္လုိက္တာေလ အတန္းထဲမွာပဲ ထုိင္လိုက္တာ။ ★ လူေတြကေနျပီးေတာ့ ဘုရားေက်ာင္းသြားႏို္င္ဖုိ႔ အတြက္ဆုိရင္ေတာ့ လံု႔လစိုက္ရတယ္။ ဘုရားေက်ာင္းက သူတုိ႔ရိွတဲ့ေနရာကို သြားတယ္ဆုိရင္ေတာ့ ပိုလြယ္သြားတယ္။ ★ ဒီေန႔ ဒီလိုလုပ္တာေလ ဘုန္းဘုန္းၾကိက္ပါတယ္ ဓမၼာရုံထဲမွာ လုပ္တာ ၾကိဳက္တယ္။ ပိုျပီးေတာ့ လုပ္ခ်င္တာေတာ့ စာသင္ခန္းထဲမွာ လုပ္ခ်င္တာ။ စာသင္ခန္းထဲမွာ ဆရာမၾကီးေတြ စာမသင္ခင္မွာ ဘုန္းဘုန္းကို ၃-မိနစ္ေပးပါ။ ★ ဒီ ၃-မိနစ္ အတြင္း ဒီလို တရားထုိင္တယ္ဆိုရင္ အဲ့ဒီဟာေလးကို သုေတသနလုပ္ၾကည့္။ ကေလးေတြရဲ႕ attention span သမာဓိ အာ႐ုံစူးစိုက္ႏိုင္စြမ္း ဘယ္လိုရိွတုန္း သူတို႔စာဖတ္တဲ့ေနရာမွာ သူတုိ႔ရဲ႕ attention rate အာ႐ုံစူးစိုက္မႈ အဆင့္ က ဘယ္လုိရိွတုန္း? အဲ့ဒါေတြ သုေတသနလုပ္တယ္။ ★ ဒါက ၀ိပႆနာတရားထိုင္တယ္တဲ့ဟာက သူတုိ႔ အလုပ္လုပ္ေနတဲ့ ေန႔စဥ္ဘ၀နဲ႔ relevant - ဆီေလွ်ာ္မႈရွိတယ္ ျဖစ္တယ္ဆုိတာကို ကိုယ္ကျပတာ။ အဲ့ဒါေတြ YouTube ထဲမွာ အမ်ားၾကီးရိွတယ္။ ဒါ သူမ်ားေတြက ၀ိပႆနာသင္တဲ့ေနရာမွာ တခ်ိဳ႕လူေတြက innovative ျဖစ္တယ္ တီထြင္မႈ ထိုးထြင္းညာဏ္ရွိတယ္လို႔ ဘုန္းဘုန္းေျပာခ်င္တယ္။ ★ အခု ၅-မိိနစ္ တရားထိုင္တယ္ဆိုေတာ့ ၁၀-ရက္စခန္း၀င္ဖူးတဲ့လူက ဘုန္းဘုန္းကို ရယ္မွာပဲ။ ဒါေပမဲ့ ၅-မိနစ္ ဒီေန႔တရားထိုင္ျပီးေတာ့ Emotion ဘယ္လို calm ျဖစ္သြားတယ္ဆိုတာ သူတို႔သိလာတယ္။ ★ အခု ေဒါသကို ျပန္ျပီးေတာ့ ၾကည့္ခိုင္းတယ္။ အဲ့ေဒါသကို ကုိယ္မေၾကာက္ေတာ့ဘူး။ ေနာက္ျပီးေတာ့ ဒီေဒါသျဖစ္တာ ငါ တစ္ေယာက္တည္း မဟုတ္ဘူး။ ငါရဲ႕ အခ်စ္ဆံုးဆီမွာလည္း ျဖစ္တယ္။ ★ ငါ့ မၾကိဳက္တဲ့လူဆီမွာလည္းျဖစ္တယ္၊ တျခားလူေတြမွာလည္းျဖစ္တယ္ဆုိေတာ့ We don’t need to be defensive. ေဒါသေၾကာင့္ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ဆင္ေျခဆင္လက္ေတြ ေပးဖို႔ သိပ္မလုိေတာ့ဘူး။ ★ ဒါ ၈-မိနစ္အတြင္းမွာ ရသြားတဲ့ ဗဟုသုတေတြ။ ဒီဟာမ်ိဳးေလးေတြ လုပ္တယ္ဆုိရင္ေတာ့ ဘုန္းဘုန္းထင္တယ္ ဒီထက္ပိုျပီး လုပ္ၾကလိမ့္မယ္။ ★ အခုဟာက သူတုိ႔က ထြက္ေပါက္ရွာတာ။ ထြက္ေပါက္ရွာရင္းရွာရင္းနဲ႔ ပိတ္ေနတဲ့ ဘီယာဗူးကို ထြက္ေပါက္လုိ႔ ထင္တာေပါ့။ အဲ့ဒါနဲ႔ ဘီယာဘူးကို သြားဖြင့္ၾကည့္တယ္။ အဲ့ဒီလိုထင္တာေပါ့။ ★ ဒါကေတာ့ ဘုန္းဘုန္းတို႔ဘက္ကေန ကိုယ့္ဟာကိုယ္ ျပန္ျပီးေတာ့ ဆန္းစစ္ပါ။ က်န္တာေတြကေတာ့ မိဘက ဘယ္လို ကေလးေတြကို တရားနဲ႔ မိတ္ဆက္ introduce လုပ္ထားတယ္ အသိုင္းအ၀ို္င္းက ဘယ္လို introduce လုပ္ထားတယ္။ အဲဒါမ်ိဳးေပၚလည္း မူတည္တယ္။ ★ ဓမၼဒူတဆရာေတာ္ ေဒါက္တာအရွင္ေဆကိႏၵရဲ႕ တရားပြဲဆုိရင္ ကေလးေတြက အလုအယွက္သြားတာ။ အြန္လိုင္းကေနျပီးေတာ့ ေလွ်ာက္ရတယ္ဆုိရင္ အလုအယွက္ပဲေလ ကေလးေတြက သြားၾကတယ္။ ဘာလုိ႔ သြားခ်င္တုန္း။ ကေလးေတြ ေပ်ာ္ေအာင္ ထားတာကိုး။ ဒါေတြက အစေပါ့ေနာ္။ ★ ေနာက္ျပီးေတာ့ ဘုန္းဘုန္းတို႔ရဲ႕ ပညာေရးထဲမွာ မပါေသးဘူး။ အခု ၀န္ၾကီးက ဘုန္းဘုန္းကို ဒီဟာေတြနဲ႔ပတ္သတ္ျပီး ေရးခိုင္းပါတယ္။ အဲေတာ့ ဒီဟာ မပါေသးဘူး။ သူမ်ားႏုိင္ငံေတြက ပါေနျပီ။ ကိုယ္က မပါေသးဘူး မလုပ္ေသးဘူးဆုိရင္ ေနာက္ပိုင္းက်ေတာ့ ျပန္ျပီးေတာ့ input လုပ္ရတယ္။ ★ ၂၀၁၄ခုႏွစ္မွာတဲ ခုနက YouTube ထဲက video clip ထဲမွာ research ေပါင္း ၅၃၅ ခု ရိွတယ္ သုေတသန။ အဲ့ဒီ သုေတသနေတြက ဘုန္းဘုန္းတုိ႔ ျမန္မာျပည္က တကၠသိုလ္ေတြ ဗုဒၶတကၠသိုလ္ေတြေရာ အစိုးရတကၠသိုလ္ေတြေရာ တစ္ခုမွ မပါပါဘူး။ ဒါေလးေျပာခ်င္တာ။ ★ နံပါတ္(၂)က ဒီ relax - စိတ္ေျဖေလွ်ာ့ျခင္း လုပ္တတ္ေအာင္ေပါ့ေနာ္ relaxation ဆိုျပီး အေနာက္တို္င္းမွာေတာ့ သူတုိ႔ရဲ႕ ေက်ာင္းသား society ထဲမွာ Yoga ေတြရိွတယ္ Meditation ေတြရိွတယ္ Top University - ထိပ္ထိပ္ႀကဲ တကၠသိုလ္ေတြမွာ ၊ ဥပမာ Oxford ရိွတယ္ Cambridge ရိွတယ္ London ရိွတယ္ အဲ့လုိေပါ့။ ★ ဘုန္းဘုန္းတို႔ ေအာက္စဖိုဒ့္တကၠသိုလ္မွာဆိုလည္း တရားထိုင္တာ ေထရ၀ါဒနည္းနဲ႔ ထိုင္မလား တိဗက္နည္းနဲ႔ ထုိင္မလား စ်ာန္နည္းနဲ႔ ထုိင္မလား ေရြးခ်ယ္စရာေတြ။ တကၠသိုလ္မွာ ထုိင္မလား ဘုန္းဘုန္းတို႔ေက်ာင္းမွာ ထုိင္မလား အဲ့လုိ ေရြးခ်ယ္စရာေတြ ရိွတယ္။ ★ ေနာက္တစ္ခုက အြန္လိုင္းမွာေလ App ေလးေတြ ရိွတယ္ Meditation App ေလးေတြ အဲ့ဒီကေန တရားထိုင္တာလည္းရတယ္။ အဲ့လို ထုိင္လုိက္တဲ့အခါက်ေတာ့ ေက်ာင္းသားေတြက စိတ္တည္ျငိမ္ျပီဆုိရင္ စာက်က္တာ ခဏေလးနဲ႔ မွတ္မိတဲ့အခါက်ေတာ့ အခ်ိန္ေတြ အမ်ားၾကီးထြက္လာတယ္ Stress လည္းနည္းတယ္ေပါ့။ ★ ေနာက္စာၾကည့္တဲ့ေနရာမွာလည္းပဲ satisfaction ရိွတယ္ ေက်နပ္မႈရိွတယ္။ တကယ္လုိ႔ စာကိုစိတ္မ၀င္စားဘဲနဲ႔ စာလည္းမက်က္ခ်င္ေတာ့ဘူးဆိုရင္ ေက်ာင္းသားက stress မ်ားေနတယ္။ ဒီေက်ာင္းသားက အကူအညီလိုေနတာ။ ဆူတာကို မလုိဘူး။ ★ သူ႔ကို သြားျပီးေတာ့ ဆူလုိက္တယ္ဆုိရင္ အကူအညီျဖစ္မယ့္အစား counter-productive - တန္ျပန္ဆိုးက်ဳိး ျဖစ္တယ္ ဒါေတြကလည္း ဘုန္းဘုန္းတုိ႔ဘက္က လိုအပ္တဲ့ဟာေတြေပါ့။ ေက်ာင္းသားေတြကုိ ေပးတဲ့ အညီအကူထဲမွာ ဒါေလးေတြပါတယ္။ ★ ေတာင္ျပဳန္းတုိ႔သြားတာေတာ့ ဘုန္းဘုန္း အဲ့ဒီအေၾကာင္းတရားလည္း မေဟာဖူးဘူး။ အဲ့ဒါေတာ့ မေျပာပရေစနဲ႔။ အဲ့ဒီအေၾကာင္းသိပ္မသိဘူး။ စာေတြေတာ့ ဖတ္ဖူးပါတယ္ အဂၤလိပ္လိုေရးတာ ျမန္မာလိုေရးတာေရာ ဖတ္ဖူးပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒါေတြက တျခားဆရာေတာ္ၾကီးေတြ ေဟာထားတာလည္းပဲ အရမ္းကို ျပည့္စံုေနပါတယ္။ ပါေမာကၡခ်ဳပ္ဆရာေတာ္ၾကီးတုိ႔ ေနာက္ ဖားေအာက္ဆရာေတာ္ၾကီးတုိ႔ ေဟာထားတာေတြ ျပည့္စံုပါတယ္။ ေက်းဇူးေတာ္ရွင္ေအာက္စဖို႔ဒ္ဆရာေတာ္ ပါေမာကၡ ေဒါက္တာဓမၼသာမိ 🙏🙏🙏 (ေဒါသေၾကာင့္အပ္နဲ႔ထႊင္းရမွာ ပုဆိန္နဲ႔ေပါက္ Anger makes A Mountain out of a Molehill (၅.၇.၂၀၁၉ ရတနာပံုတကၠသိုလ္) တရားေတာ္မွ ေရးသားပူေဇာ္ပါသည္။)