အလင်းရောင် ဓမ္မ: အာနာပါန သတိပဌာန္ ရႈမွတ္နည္း အက်ဥ္း ******************************** အာနာပါနႆတိသည္ ကာယာႏုပႆနာသတိပဌာန္တစ္မ်ိဳးျဖစ္ပါသည္။ အာနာပါနသည္ ထြက္ေလ၀င္ေလဆိုသည့္ ၀ါေယာဓါတ္ ေခါင္းေဆာင္သည္ ဓါတ္တရားေတြ စုေပါင္းထားေသာ ကာယကို အစိတ္စိတ္အမႊာမႊာ ကြဲသြားေအာင္ အဖန္ဖန္ အထပ္ထပ္ ရႈရေသာ သတိပဌာန္ကို ေခၚပါသည္။ ခႏၶာကိုယ္ကို ေျဖာင့္ေျဖာင့္ထား၍ သတိကို ႏွာေခါင္းရွည္ေသာပုဂၢိဳလ္ဆိုလွ်င္ ႏွာသီး၀၊ ႏွာေခါင္းတိုလွ်င္ အထက္ႏုတ္ခမ္း မွာထားပါ။ ထြက္ေလ၀င္ေလကို သတိနဲ႕ ၀င္၊ ထြက္ေစရမည္။ က) မွတ္နည္းမွာ ၁) ထြက္ေလ၀င္ေလတစ္စံုကို ၁၊ ၂၊ ၃၊ ၄၊ ၅ ဟု မွတ္တဲ့နည္း။ ၂) အႏုပတၱာနည္း- ေနရာတစ္ခုခုမွာပဲ သတိကိုထားပါ။ ထြက္ေလ၀င္ေလကို စ၊လယ္၊ဆံုးသိေအာင္လုပ္တဲ့နည္း။ ၃) ဌာပနာနည္း- ထိတဲ့ေနရာမွာ ထိထိေနတာသိေအာင္လုပ္တဲ့နည္း။ ခ) ၾကာတာ၊ ျမန္တာသိေအာင္လုပ္ပါ။ တိုတိုလား၊ ရွည္ရွည္လား သိေအာင္ လုပ္ရမည္။ ဂ) ျပင္းထန္သလား၊ ႏူးညံ့သလား သိေအာင္လုပ္ရမည္။ ထြက္ေလ ၀င္ေလသည္ စိတၱဇ၀ါေယာျဖစ္လို႕ စိတ္ေပၚမူတည္သည္။ စိတ္ေတြ ၾကမ္းလွ်င္ ထြက္ေလ၀င္ေလက ၾကမ္းသည္။ နီ၀ရဏ တရား ၅ ပါး မကင္းလွ်င္ ပ်ံ႕လြင့္တဲ့စိတ္ကပူေလာင္တဲ့သေဘာရွိပါသည္။ ၄င္းေၾကာင့္ ျဖစ္တဲ့စိတ္က ၾကမ္းပါသည္။ နီ၀ရဏဆိုသည္မွာ- ၁) တစ္စံုတစ္ခုကိုလိုခ်င္တဲ့စိတ္ ၂) အလိုမက်တဲ့စိတ္ ၃) ငိုက္မ်ဥ္းတာ ၄) ပ်ံ႕လြင့္တာ၊ ပူပန္တဲ့စိတ္ ၅) မဆံုးျဖတ္ႏိုင္တဲ့စိတ္ ဃ)နီ၀ရဏ ကင္း၍ စိတ္ေတြသိမ္ေမြ႕သြားတဲ့အခါ ၀င္ေလထြက္ေလသည္ နူးညံ့လာပါသည္။ သိပ္ၿပီး သိမ္ေမြ႕လာရင္ ထြက္ေလ၀င္ေလ ရွိမွရွိေသးလားလို႕ ထင္ရတတ္ပါသည္။ ေအာက္ပါပုဂၢိဳလ္မ်ားမွသာ ထြက္ေလ၀င္ေလ ခ်ဳပ္ပါသည္- ၁) အမိ၀မ္းထဲက ကေလး ၂) ေသသြားတဲ့ပုဂၢိဳလ္ ၃) ေသခါနီးမိန္းေမ်ာေနတဲ့သူ ၄) စတုထၱစ်ာန္၀င္စားေနသူ ၅) နိေရာဓသမာပတ္၀င္စားသူ ၆) ျဗဟၼျပည္ေရာက္ေနပုဂၢိဳလ္(ျဗဟၼာ) င) ၀ီရိယစိုက္ၿပီးရႈလွ်င္ သိမ္ေမြ႕ေနေသာ ၀င္ေလထြက္ေလကို ေတြ႕လာလိမ့္မည္။ စိတ္ေတြၾကည္လာတတ္သည္။ အျဖဴေရာင္ ညစ္ေထးေထး နမိတ္ စေပၚလာမည္။ ေပၚလာကစတြင္ ၀င္ေလထြက္ေလက သတ္သတ္ နမိတ္က သတ္သတ္ ျဖစ္ေနတတ္သည္။ ယင္းသို႕ နမိတ္ေပၚလာလွ်င္ စိတ္ကေပၚလာေသာ နိမိတ္ေပၚေရာက္သြားတတ္သည္။ နမိတ္ကိုဆက္ရႈရမည္။ နမိတ္ ေပ်ာက္သြားလွ်င္ ဘာ၀နာစိတ္ကို ၀င္ေလထြက္ေပၚျပန္တင္ရမည္။ ဘာ၀နာစိတ္အားေကာင္းလွ်င္ နမိတ္ႏွင့္ ၀င္ေလထြက္ေလတို႕ တစ္ထပ္တည္း က်လာလိမ့္မည္။ ယင္းေနာက္မွာ ႏွာေခါင္းထဲက လႈပ္ရွားေနေသာ မီးခိုးတန္းလို၊ ျဖဴျဖဴေဖြးေဖြး ၀ါဂြမ္းဆိုင္လိုအစတြင္ ျဖစ္မည္။ ဘာ၀နာစိတ္ ခိုင္ခံ့လာေသာအခါ ျဖဴေဖြး ၾကည္လင္ေတာက္ပေသာ မီးေခ်ာင္းလို ၾကည္လို နကၡတ္လို ပုလဲလံုး ရြဲလံုးလို ေပၚလာ တတ္သည္။ စ်ာန္လမ္းသြားခ်င္လွ်င္ ေပၚလာေသာ နမိတ္ကို မလြတ္တန္းရႈဖို႕လိုပါသည္။ လႈပ္ေနတဲ့နမိတ္က ျငိမ္သြားသည္ အထိ အာရံုျပဳပါြမ်ားလွ်င္ စ်ာန္စခန္းသို႕ ေရာက္ၿပီ။ ၄င္းစ်ာန္ကလည္း နီ၀ါရဏ ၅ ပါးကို ေလာင္ကႊ်မ္း သြားေစပါသည္။ နမိတ္ ၃ မ်ိဳးမွာ- ၁) မူလ ၀င္ေလထြက္ေလက ပရိကမၼနမိတ္ ၂) မီးခိုးတန္းလို ၀ါဂြမ္းဆိုင္လို အစရွိတဲ့ လႈပ္ရွားၿပီးေနတဲ့နမိတ္က ဥဂၢဟနမိတ္ ၃) ၾကည္လင္ေတာက္ပၿပီး ျငိမ္၍ေပၚလာတာက ပဋိဘာဂနမိတ္္ စ်ာန္မွာ အဂၤါ ၅ ပါး ရွိသည္။ ၁) စိတ္ကို နမိတ္ေပၚ မေရာက္ေရာက္ေအာင္ တင္ေပးရတဲ့ ၀ိတက္ ၂) ထိုနမိတ္ကို အဆက္မျပတ္ ဆင္ျခင္ေနတဲ့ သံုးသပ္ေနတဲ့ ၀ိစာရ ၃) ၀ိစာရႏွင့္ နမိတ္ကို ဆင္ျခင္ပါမ်ားေတာ့ ပြတ္ပါမ်ားရင္ အေရာင္တလက္လက္ထြက္လာေသာ ေရႊပုထိမ္သည္ရဲ႕ လက္၀တ္ရတနာမ်ားလို လႈပ္ရွားေနတဲ့ နမိတ္က ျငိမ္ၿပီး ၾကည္လင္လာသည္။ ထိုနမိတ္ကို ႏွစ္သက္တဲ့ သိမ့္ကနဲ ျငိမ့္ကနဲ ခံစားတတ္တဲ့ ပီတိ ၄) ေအးခ်မ္းတဲ့သေဘာ ပႆဒၵိ၊ စိတ္ေတြလဲ ေအးခ်မ္လို႕ ခႏၶာကိုယ္လဲ ေအးခ်မ္းလာသည္။ ေျငာင္းညာကိုက္ခဲျခင္းမရွိ။ ခႏၶာကိုယ္ႀကီးကို ေအာက္က ေျမာက္ပင့္လိုက္သလို ေပါ့ေနသလို ခံစားရသည့္ လဟုတာ။ ေအာက္မွာထိေနတယ္လို႕ မထင္ရ။ နတ္စည္းစိမ္တမွ်ဟု ဆိုပါသည္။ ၅) ေနာက္ဆံုး စိတ္က တည္ျငိမ္သြားတဲ့ ဧကဂၢတာ။ သမာဓိရသြားပါၿပီ။ ပထမစ်ာန္ဟု ေခၚသည္။ စိတ္က နီ၀ရဏလြတ္လို တက္ၾကြလန္းဆန္း ေအးခ်မ္းေနပါတယ္။ ဤေနရာတြင္ ၀ိပႆနာမရႈလိုေသးပါက ၀ိတက္ ၀ိစာရကိုပယ္လွ်င္ ဒုတိယစ်ာန္၊ ပီတိကိုပယ္လွ်င္ တတိယစ်ာန္၊ သုခကိုပယ္လွ်င္ စတုထၳစ်ာန္အထိ တက္သြားႏိုင္သည္။ စ်ာန္စခန္းသြားရင္ ဉာဏ္မလိုေသးပါ။ ရႈရံုပဲရႈေနရင္း တက္သြား ပါသည္။ ပထမစ်ာန္ရၿပီး ၀င္ေလထြက္ေလဆိုေသာ တြန္းကန္လႈပ္ရွား တတ္သည့္ ၀ါေယာဓါတ္ျဖစ္သည့္ ရူပ္ကိုရႈရင္ ကယာႏုပႆနာ။ ပီတိ၊ သုခ ဆိုသည့္ ေစတသိတ္မ်ားကိုရႈရင္ ေ၀ဒနာႏုပႆနာ။ ၾကည္လင္ေနသည္ကို သိေနေသာ စိတ္ကိုရႈရင္ စိတၱာႏုပႆနာ။ ထိုစိတ္ ေစတသိတ္ႏွင့္ ရုပ္မ်ား မျမဲဘူးဆိုသည့္ အနိစၥသေဘာ၊ ကုန္ေပ်ာက္တတ္သည္ဆိုသည့္ ၀ိရာဂသေဘာ (တက္မက္စရာမရွိ)၊ ခ်ဳပ္ေပ်ာက္ပ်က္စီးတတ္သည္ဆိုသည့္ နိေရာဓ (ခိုင္ျမဲသည္ဟု မယူဆ)၊ စြန္႕ပစ္ရမည္ ဆိုသည့္ ပဋိနိေသကသေဘာ၊ အခ်က္ ၄ ခ်က္ ပါေသာ ဓမၼာႏုပႆနာ။ ယင္းသို႕ သံုးသပ္ေသာဉာဏ္က သမၼသနဉာဏ္ရဲ႕ အစျဖစ္ပါသည္။ ထြက္ေလ၀င္ေလက ရုပ္၊ ပီတိပႆဒၵိ ခံစားမႈ ေ၀ဒနာသည္ ေစတသိတ္၊ ခ်မ္းသာမႈကို သိေနသည့္ စိတ္သည္ ၀ိဉာဏ္၊ ယင္းစိတ္ေစတသိတ္ရုပ္မ်ားကို ပိုင္းပိုင္းျခားျခား သိလာခဲ့ေသာဉာဏ္ကို နာမရူပပဋိေစၧဒဉာဏ္။ သကၠာယဒိဌိ ကင္းသြားပါၿပီ။ ထိုနာမ္ရုပ္ႏွစ္ပါးသည္ အ၀ိဇၨာ၊ တဏွာ၊ ကံဆိုေသာ ေ၀းေသာအေၾကာင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ရပါသည္။ ထြက္ေလ၀င္ေလ တည္းဟူေသာ ၀ါေယာရုပ္၏ အနီးဆံုးအေၾကာင္းမွာ စိတ္ျဖစ္ပါသည္။ အေၾကာင္းႏွင့္ အက်ိဳးကို သိမ္းဆည္းတတ္သည့့္ဉာဏ္သည္ ပစၥယပရိဂၢဟဉာဏ္ ျဖစ္ပါသည္။ ဤသို႕အေၾကာင္းအက်ိဳးေၾကာင့္ ျဖစ္ေနေသာ ရုပ္နာမ္ႏွစ္ပါး၏ အနိစၥ၊ ဒုကၡ၊ အနတၱကို ဓမၼာႏုပႆနာသတိပဌာန္ႏွင့္ ၀ိပႆနာရႈလွ်င္ သမၼသနဉာဏ္ ျဖစ္ၿပီ။ ၄င္းရုပ္နာမ္မ်ား၏ ျဖစ္လာတာပ်က္လာတာကိုျမင္ေသာ ဉာဏ္က ဥဒယဗၺယဉာဏ္ ျဖစ္သည္။ ျဖစ္လာတာေတြ႕လွ်င္ ဥေစၧဒဒိဌိျပဳတ္ၿပီး ပ်က္တာေတြ႕လာေသာ္ ျမဲသည္ဆိုေသာ သႆတဒိဌိ ျပဳတ္ပါသည္။ ျဖစ္ျခင္းႏွင့္ ပ်က္ျခင္းတြင္ ပ်က္ျခင္းက ေၾကာက္စရာေကာင္းသည့္ သေဘာေဆာင္လို႕ ဉာဏ္က ပ်က္သည့္ဘက္ကိုပဲ ဒလစပ္ရႈ သြားပါသည္။ အပ်က္ကို သံုးသပ္ျခင္းက ဘဂၤဉာဏ္ ျဖစ္ ပါသည္။ ၀ါေယာရုပ္ကိုပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ ေ၀ဒနာတစ္လံုးကိုျဖစ္ျဖစ္၊ ၾကည္လင္ေနေသာ စိတ္ကေလး တစ္လံုးကိုျဖစ္ျဖစ္ ေပ်ာက္ပ်က္သြားေနသည္ကို ျမင္ေသာအခါ ေၾကာက္စရာ ဆိုသည့္ သံေ၀ဂဉာဏ္ ဘယဉာဏ္ ေပၚလာပါသည္။ ထိုေပ်ာက္ပ်က္ေနေသာ ခႏၶာက အားကိုးစရာမဟုတ္ဟု သိေသာဉာဏ္ျဖစ္သည့္ အာဒီန၀ဉာဏ္ ျဖစ္လာေစပါသည္။ ယင္းေနာက္တြင္ ျငီးေငြ႕ေသာ နိဗၺိဒါဉာဏ္ ေပၚပါသည္။ ထိုသို႕ မလိုခ်င္ပဲ ရႈမွတ္ေနရတာကို လြတ္ခ်င္ေသာ မုဥၥိတုကမ်တာဉာဏ္ ေပၚလာပါသည္။ သို႕ေသာ္ ေရနစ္မွာေၾကာက္၍ ေခြးေသေကာင္ ပုပ္ကို အတင္းဖက္တြယ္ထားသူကဲသို႕ မလႊတ္ပဲ ဤသခၤတကိုပင္ အနစၥ၊ ဒုကၡ၊ အနတၱဟု ဘာ၀နာစိတ္ျဖင့္ ဖိၿပီးရႈမွတ္ေနေသာ ပဋိသခၤါဉာဏ္ ဆက္ျဖစ္ လာပါသည္။ ယင္းအခိုက္တြင္ သခၤတတရားကို သုခ၊ ဒုကၡေသာမနႆမပါေသာ ဥပကၡာေ၀ဒနာ ျဖစ္ေနပါၿပီ။ ၄င္းဉာဏ္ကို သခၤါရုပကၡာဉာဏ္ ဟု ေခၚပါသည္။ ထို႕ေနာက္မွာ မဂ္ျဖစ္ေပၚရန္ ေက်းဇူးျပဳသည့္ အႏုေလာမဉာဏ္ ျဖစ္ေပၚလာပါၿပီ။ ဆက္လက္၍ အထူးေၾကာင့္ၾကမစိုက္ရပဲ ေဂါၾတဘုဉာဏ္ ေပၚလာပါသည္။ ထိုဉာဏ္က သခၤတ အာရံုကို မယူေတာ့ပဲ အသခၤတကို ေမ်ာ္ၾကည့္သည့္ဉာဏ္ျဖစ္ပါသည္။ ယင္းေနာက္တြင္ မဂ္ဉာဏ္၊ ဖိုလ္ဉာဏ္ အစဥ္အတိုင္း ေပၚလာပါေတာ့သည္။ ထိုေနာက္ ခ်ဳပ္ပ်ာက္ခဲ့ပံု ပယ္ၿပီးကိေလသမ်ားကို ျပန္ဆင္ျခင္သည့္ ပစၥ၀ကၡဏာၪာဏ္ ေပၚလာပါသည္။ အာနာပါနသတိပဌာန္သည္ သတိပဌာန္ေလးပါး ျပည့္စံုသည့္အတြက္ ေဗာဇၥ်င္ ၇ ပါး ျဖစ္ပါသည္။ (ဆရာေတာ္ အရွင္ဉာဏိသရ ေဟာၾကားေသာ အာနပါနသတိပဌာန္တရားထဲမွ ေကာက္ႏုတ္ေဖာ္ျပပါသည္။) မွတဆင့္ ဓမၼဒါနကူးယူတင္ျပအပ္ပါသည္ခင္ဗ်ာ) #Buddha Dhamma Sangha ရတ္ပိျပကာ #Page မွ ကူးယူေဖာ္ျပသည္ ကုသိုလ္တရား မ်ားတိုးပြားနိုင္ၾကပါေစခင္ဗ်ာ) Photo #credit